برخی از دانشمندان معتقدند که ژن یا هر نوع پیوند ژنتیکی در افراد باعث بروز اعتیاد نمی‌شود، بلکه به احتمال زیاد به خاطر محیطی است که در آن پرورش می یابند. افرادی که با اعتیاد دست و پنجه نرم می کنند ، اغلب از خود مراقبت نمی کنند، چه رسد به یک خانواده. به همین دلیل ، کودکان در خانواده های مبتلا به اعتیاد معمولاً قربانی غفلت ، سو استفاده جسمی و یا خشونت می شوند.
✅تایید شده توسط مرکز ترک اعتیاد خانه سپید
فهرست محتوا
چرا همه افراد در مواجهه با مواد مخدر یکسان نیستند؟
تعدادی از محققان معتقد بودند که ژن های خاصی وجود دارد که فرد را مستعد ابتلا به اختلالات سو مصرف مواد می کند. به مدت طولانی “ژن اعتیاد” به عنوان اصلی ترین علت اعتیاد شناخته شد. تحقیقات نشان داده است که فرزندان والدین معتاد در مقایسه با کودکانی که والدین آنها هرگز وابسته نبودند ، بیشتر به مواد مخدر وابسته می شوند.
اما حتی پس از سال ها مطالعه این موضوع، دانشمندان هنوز ادعاهای مربوط به ژن اعتیاد را با شواهد علمی دقیق، پشتیبانی نکرده‌اند.
واکنش افراد به مواد مخدر و میزان آسیب‌پذیری‌شان در برابر اعتیاد یکسان نیست. عوامل متعددی در این تفاوت نقش دارند که از جمله آنها می‌توانیم به عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی، عوامل روانی و عاطفی، و عوامل رشدی اشاره کنیم.
علاوه بر این، نوع ماده مخدر نیز اهمیت دارد؛ برخی مواد به دلیل اثرات قوی‌تر بر سیستم پاداش مغز، اعتیادآورتر هستند و نحوه مصرف نیز می‌تواند خطر اعتیاد را تحت تأثیر قرار دهد.
روش های نوین ترک اعتیاد کدامند ؟
نقش عوامل بیولوژیکی و ژنتیکی
اگرچه دانشمندان هنوز ژنی را پیدا نکرده‌اند که نشان دهد می تواند فرد را درگیر اعتیاد کند، اما آنها در شناسایی ژن هایی که واکنش بدن در برابر مواد مخدر را نشان می دهند یا اینکه فرد به چه سرعتی اعتیاد پیدا می کند موفق عمل کرده اند.
مهم است که بدانیم که اگر خانواده شما سابقه روی آوردن به الکل یا سو مصرف مواد مخدر را دارند، به این معنی نیست که شما نیز به آن مبتلا خواهید شد. بلکه به این معناست که شما در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اعتیاد هستید.
آسیب، به ویژه آسیب های دوران کودکی، بزرگ ترین دلیلی است که برخی افراد را در معرض اعتیاد قرار می دهد. مطالعات نشان می دهد کودکانی که بیش از 4 آسیب در 16 سالگی تجربه می کنند 4000 برابر بیشتر از کودکی که هیچ کدام را تجربه نمی کنند مستعد ابتلا به اعتیاد هستند. درک این نکته مهم است که آسیب می تواند اشکال مختلفی داشته باش و می تواند شامل آسیب جنسی ، جسمی ، ذهنی یا احساسی باشد.
صرف نظر از نوع آسیب ، می تواند بر روی مغز کودکان تأثیر بگذارد و فرد را در معرض سو مصرف مواد قرار دهد. احتمال آسیب تا حد زیادی به عوامل اجتماعی مانند وضعیت اقتصادی ، نژاد ، جنسیت ، موقعیت مکانی و غیره بستگی دارد.
Scientists estimate that genes, including the effects environmental factors have on a person’s gene expression, called epigenetics, account for between 40 and 60 percent of a person’s risk of addiction. Also, teens and people with mental disorders are at greater risk of drug use and addiction than others.
دانشمندان برآورد می‌کنند که ژن و عوامل محیطی، حدود ۴۰ تا ۶۰ درصد از ریسک ابتلای یک فرد به اعتیاد را تشکیل می‌دهند. همچنین نوجوانان و افرادی که دچار اختلالات روانی هستند، نسبت به دیگران در معرض خطر بیشتری برای مصرف مواد مخدر و ابتلا به اعتیاد قرار دارند.
عوارض طولانی‌مدت مصرف مواد در بارداری برای کودک
عوامل فردی و روانشناختی چه تاثیری دارند؟
شخصیت فردی یک شخص بسیار با احتمال وابستگی او به دارو ارتباط دارد. اگرچه هنوز ژن روی آوردن به مواد مخدر کشف نشده است ، برخی از دانشمندان معتقدند که عوامل دیگری غیر از ژنتیک مثل شخصیت فردی در استفاده از مواد مخدر نقش دارند. برخی از جنبه های شخصیتی که باعث روی آوردن به مصرف مواد می شوند شامل مواردی مثل ضربه ، درد روانی و درد روحی می باشد.
عوامل فردی و روانشناختی تأثیر مهمی در ایجاد و پیشرفت اعتیاد دارند. اختلالات سلامت روان مانند افسردگی و اضطراب، ویژگی‌های شخصیتی مانند تکانشگری و نیاز به هیجان و… از عوامل اصلی موثر بر اعتیاد هستند. این افراد ممکن است برای فرار از احساسات منفی یا کاهش فشارهای روانی به اعتیاد روی آورند.
علاوه بر عوامل روانشناختی، شرایط فردی-اجتماعی نیز نقش دارند؛ مانند نبود حمایت اجتماعی، فشارهای فرهنگی و اجتماعی، و مشکلات اقتصادی که می‌توانند فرد را به سمت اعتیاد سوق دهند. درد جسمی و روانی می تواند عوارض عمده ای روی شخصیت داشته باشد. این می تواند منجر به اختلالات مانند افسردگی ، بی خوابی ، اضطراب ، پرخوری و احساس تنهایی و انزوا شود. درد می تواند خطر ابتلا به سو مصرف مواد را تا حد زیادی افزایش دهد.
قرص زولپيدم چیست و چه تاثیری در درمان اعتیاد دارد؟
تاثیر گروه همسالان بر اعتیاد
گروه همسالان تأثیر بسیار قابل‌توجهی بر گرایش به اعتیاد دارد، به‌ویژه در دوره نوجوانی و جوانی که دریافت حس پذیرش در افراد بالاتر می‌رود. یکی از موارد مهم در مصرف مواد مخدر در سنین پایین، فشار همسالان برای مصرف است. این فشار اجتماعی، به‌ویژه در افرادی که عزت‌نفس پایین دارند یا مهارت «نه گفتن» در برابر خواسته‌های جمعی را ندارند، تأثیر بیشتری دارد.
گروه همسالان می‌توانند به فرد کمک کنند تا راحت‌تر به اعتیاد روی آورده و امکان پیدا کردن مواد را نیز آسان‌تر خواهند کرد. رابطه نزدیک با افراد مصرف‌کننده نیز یکی دیگر از عوامل موثر در روی آوردن به اعتیاد شناخته می‌شود. افرادی که از طریق همسالان به اعتیاد روی می‌آورند، ممکن است هنجارهای منفی در سبک زندگی و رفتارهایشان تقویت شود.
در مقابل، اگر نوجوان با گروهی از افراد سالم و حمایتگر دوست باشد، می‌تواند سریع‌تر اعتیاد را ترک کرده و دیگر به سراغ آن نرود.
فقر و بیکاری در اعتیاد اثرگذارند؟
جالب است بدانید که طبق مطالعات، نرخ اعتیاد در افراد بیکار به طور قابل توجهی بیشتر از افراد شاغل است، چرا که بیکاری باعث کاهش عزت نفس، افزایش اضطراب، افسردگی و انزوا می‌شود. تمام این موارد باعث می‌شود که فرد به مصرف مواد مخدر روی بیاورد و با استرس فراوانی روبرو شود.
فشارهای اجتماعی و اقتصادی ناشی از بیکاری می‌تواند باعث رفتارهایی مانند مصرف مواد مخدر شود. همچنین، مصرف الکل در چنین افرادی افزایش می‌یابد. این امر تنها با دلگرمی و حمایت افراد قابل حل است.
زنگ خطر اوردوز هروئین، چطور جان خود و دیگران را نجات دهیم؟
چگونه از اعتیاد پیشگیری کنیم؟
پیشگیری از اعتیاد امر بسیار مهمی است که با حمایت نزدیکان و شناخت هر چه بیشتر محیط و عوامل خطرساز امکان‌پذیر است. برای این که بتوانید از اعتیاد پیشگیری کنید، چند راهکار مهم و ضروری وجود دارد که با دانستن آنها، از خطرات مختلف دور خواهید شد:
- آگاهی‌بخشی و شناخت عوامل خطرزا: بهتر است عواملی که در شروع مصرف مواد مخدر نقش دارند را بشناسید. همچنین، بسیاری از مواد اعتیادآور ابتدا به صورت تفریحی مصرف می‌شوند و به تدریج به اعتیاد منجر می‌شوند. بنابراین، آموزش و آگاهی بخشی بسیار اهمیت خواهد داشت.
- تقویت عزت‌نفس و مهارت‌های ارتباطی: افراد با اعتمادبه‌نفس بالا و مهارت‌های اجتماعی قوی، کمتر از دیگران در معرض وسوسه و فشار همسالان برای مصرف مواد مخدر قرار می‌گیرند. پس روی اعتماد به نفس خود کار کنید تا به اعتیاد دچار نشوید.
- ایجاد محیط‌های حمایتی و مثبت: بودن در محیط‌های حمایتگر باعث می‌شود که کمتر دچار استرس شوید و حس ارزشمندی بیشتری را تجربه کنید.
- توجه به سلامت روان و ارائه مشاوره: بسیاری از افراد برای اینکه از زندگی معمولی خود فرار کنند، به مواد مخدر روی می‌آورند. درمان اختلالات روانی و ارتقای سطح تحمل یکی از مهم‌ترین موارد در اینجا به شمار می‌روند.
- نقش خانواده‌ها و آموزش والدین: والدین باید رفتار فرزندان خود را به صورت آگاهانه زیر نظر داشته باشند و با ساخت رابطه سالم با فرزندان، از بروز اعتیاد و رفتارهای ناسالم در کودکان جلوگیری کنند.
راهکارهای پیشگیری از اعتیاد
| راهکار | توضیحات |
|---|---|
| آگاهی‌بخشی | آموزش خطرات مواد مخدر و شناخت عوامل خطرزا |
| تقویت عزت‌نفس | آموزش مهارت‌های ارتباطی برای کاهش اثر فشار همسالان |
| ایجاد محیط حمایتی | تشویق به فعالیت‌های مثبت مانند ورزش و هنر |
| توجه به سلامت روان | ارائه مشاوره برای مقابله با اضطراب و افسردگی |
| آموزش والدین | آگاهی دادن به والدین در خصوص تربیت سالم فرزندان |
غلبه بر اعتیاد دشوار است، اما قطعا غیرممکن نیست. یک مرکز پزشکی مانند مرکز بهبود اعتیاد خانه سپید می تواند به شما کمک کند تا درمان و مراقبت های لازم را برای بازگشت به زندگی سالم پیدا کنید. فقط بدانید که شما در این مبارزه تنها نیستید و نباید خجالت بکشید. هرکسی می تواند به اعتیاد مبتلا شود ، آنچه زندگی شما می سازد یا از بین می برد این است که آیا تصمیم دارید با آن مبارزه کنید یا خیر.
آیا سلامت کبد و سیستم گوارش در درمان اعتیاد تاثیر دارد؟
سوالات متداول
🤔 آیا ژن می‌تونه باعث بشه کسی به اعتیاد رو بیاره؟
بله، ژن‌ها قطعاً بی‌تأثیر نیستند. مثلاً یه نفر ممکنه به صورت ژنتیکی حساس‌تر باشه به لذت ناشی از مواد مخدر یا حتی بیشتر مستعد تحمل استرس باشه. اما فقط ژن‌ها تأثیر ندارن، محیط و رفتار خود آدم خیلی نقش مهمی دارن.
💡 محیط دور و اطراف ما چه تأثیری داره؟
محیط مثل زمین بازیه! اگه دور و برت پر از آدمایی باشه که از مواد استفاده می‌کنن یا محیط استرسی داشته باشی، احتمال داره بیشتر کشیده بشی سمت اعتیاد. در عوض، اگه تو یه محیط سالم باشی، احتمال مقاومتت خیلی بیشتره.
😔 مشکلات روانی مثل افسردگی، احتمال اعتیاد رو بیشتر می‌کنه؟
قطعا! چون افراد افسرده یا مضطرب برای فرار از حال بدشون ممکنه به مواد روی بیارن تا یه لحظه حس بهتری داشته باشن. به همین خاطره که درمان مشکلات روانی باید جدی گرفته بشه.
🧒 آیا خانواده و تربیت بچه‌ها تأثیری داره؟
اوه قطعاً! خانواده‌ای که رابطه‌ی خوب، حمایتگر و گرمی داره و بچه‌هاش رو درست حمایت می‌کنه، احتمال اینکه فرزندانش سمت مواد مخدر برن خیلی کمتره. برعکس، خانواده‌ی آشفته باعث می‌شه بچه‌ها آسیب‌پذیرتر بشن.
🌐 آیا رسانه‌ها هم توی این قضیه نقش دارن؟
بله، فیلم‌ها، شبکه‌های اجتماعی و حتی موزیک‌هایی که مواد رو جذاب نشون می‌دن، می‌تونن خطرناک باشن. این چیزا اصلاً نباید ساده گرفته بشن. رسانه‌ها در عین حال می‌تونن با آموزش درست، تأثیر مثبت هم بذارن.
🎯 پس چی کار کنیم که به اعتیاد نزدیک نشیم؟
راه‌های زیادی هست:
هدفت رو مشخص کن. همیشه یه چیزی داشته باشی که برایش تلاش کنی.
کنترل استرس. با ورزش، مدیتیشن یا کمک گرفتن از یه مشاور، به کنترل استرست کمک کن.
دوستای سالم. اگه دوستات سمت اشتباه دارن می‌رن، تو فاصله بگیر.
پیشگیری رو جدی بگیر. همیشه پیشگیری بهتر از درمانه.
