مواد اثرگذار بر مغز

مواد اثرگذار بر مغز عملکردهای دستگاه عصبی مرکزی و خودگردان (اتونومیک) را آهسته یا سریع می‌کند و به این ترتیب فشار خون، تنفس، ضربان قلب و دمای بدن تغییر می‌کند. به علاوه مواد مخدر بر سطح پیام‌برهای شیمیایی مغز یا انتقال دهنده‌های عصبی نیز اثر می‌گذارد.

دوپامین :

دوپامین خلق و خو را تنظیم می‌کند، احساس لذت ایجاد می‌کند و در حرکت، پاداش، رفتارهای تقویت کننده، انگیزه و توجه نقش دارد.
دوپامین نقش مهمی در سیستم پاداش دارد. دوپامین ماده شیمیایی طبیعی در مغز است که پیام‌هایی را به سیستم عصبی احساسی ارسال می‌کند. موادی که وارد دستگاه کناره‌ای می‌شوند، مانند دوپامین عمل می‌کنند یا باعث تولید بیش از اندازه دوپامین در مغز می‌شوند. این که چرا کنش‌های معمولی (مانند خوردن، نوشیدن، رابطه جنسی و گوش دادن به موسیقی) که سیستم پاداش مغز را فعال می‌کند، برنامه‌ریزی مغز را تغییر نمی‌دهد و باعث اعتیاد نمی‌شود، به این موضوع برمی‌گردد که در این شرایط مقدار نرمالی از دوپامین تولید می‌شود. اما مصرف مواد مخدر تولید دوپامین را به ده برابر حد معمول افزایش می‌دهد. مصرف مواد موجی از دوپامین را در اختیار گیرنده‌های عصبی قرار می‌دهد، در نتیجه احساس سرخوشی و نشئگی به مصرف کننده دست می‌دهد. سوءمصرف مواد در درازمدت باعث می‌شود که مغز نتواند دوپامین را به طور طبیعی و به اندازه نرمال تولید کند. به بیان دیگر مواد مخدر کنترل سیستم پاداش مغز را به دست می‌گیرد. در نتیجه بیمار میل مهارناپذیری به مصرف مواد پیدا می‌کند تا میزان دوپامین دوباره به سطح عادی برگردد. چنین فردی دیگر نمی‌تواند بدون مصرف مواد، از زندگی لذت ببرد.
مواد مخدر بر مغز و بدن اثر می‌گذارد و با تغییر دادن شیمی مغز و ادراکات مصرف کننده، خلق و خو، عواطف و رفتارهای مصرف کننده را نیز تغییر می‌دهد. به این ترتیب تعامل فرد با جهان پیرامونش‌ نیز دستخوش تحول می‌شود. بنابراین دور از انتظار نیست اگر افراد مبتلا به اعتیاد به مواد مخدر، از لحاظ روانی با سختی‌های بسیاری برای ترک اعتیاد مواجه می‌شوند.