علائم ترک ماریجوانا و روش های کمکی ترک

ترک ماریجوانا بیشتر از آن که یک چالش جسمی باشد یک نبرد ذهنی و احساسی است. بیشتر افرادی که مصرف را کنار می‌گذارند در روزهای اول با بی‌خوابی و آشفتگی و حساسیت بالا روبه‌رو می‌شوند و این مرحله کوتاه اما تعیین کننده است. پس از چند روز ذهن شروع به آرام شدن می‌کند و بدن کم کم تعادل طبیعی خود را پیدا می‌کند. کسانی که آگاهانه و با برنامه مصرف را کاهش می‌دهند معمولا مسیر ساده تری را تجربه می‌کنند و درمان های روانشناختی مثل شناخت درمانی به آن ها کمک می‌کند که ریشه وسوسه را در خود شناسایی کنند. ترک اعتیاد ماریجوانا یک مسیر ثابت و یکسان برای همه نیست و مدت زمان آن به سابقه مصرف و وضعیت روانی فرد بستگی دارد اما چیزی که در همه مشترک است این است که به محض کنار گذاشتن مصرف ذهن شفاف تر می‌شود و انگیزه برای ساختن یک زندگی بهتر بازمی‌گردد.

تفاوت وابستگی روانی و جسمی

وابستگی روانی در ترک ماریجوانا معمولا پررنگ تر از وابستگی جسمی است و همین موضوع باعث می شود فرد در روزهای نخست ترک بیشتر با آشفتگی ذهنی و بی قراری روبه رو شود. در وابستگی روانی، مغز به احساس آرامش کوتاه مدت و افزایش دوپامین عادت می کند و به محض قطع مصرف این چرخه دچار اختلال می شود. اما در وابستگی جسمی علائم شدید و خطرناک مانند لرزش شدید یا افت ناگهانی فشار خون دیده نمی شود و بیشتر نشانه ها از جنس بی خوابی و سردرد و کاهش اشتها هستند. بسیاری از افراد فکر می کنند چون ماریجوانا علائم جسمی کمی دارد ترک آن ساده تر است اما جنبه روانی این ماده می تواند فرد را به وسوسه های مداوم بکشاند. شناخت دقیق این تفاوت ها باعث می شود فرد بداند با چه مسیری روبه رو است و بهتر برنامه ریزی کند.

نوع وابستگی	نکته
وابستگی روانی	میل ذهنی شدید به مصرف، فکر مداوم به ماده، وسوسه برای آرام شدن یا فرار از تنش
وابستگی جسمی	علائم بدنی پس از قطع مصرف مثل بی خوابی، لرزش، تعریق و سردرد به دلیل عادت سیستم عصبی

علائم ترک ماریجوانا

بدن و روان هر دو به شکل متفاوتی به قطع مصرف ماریجوانا واکنش نشان می دهند و فهم این نشانه ها کمک می کند فرد موقع ترک غافلگیر نشود. در سطح جسمی معمولا بی خوابی و کاهش اشتها و سردرد و تعریق شبانه بیشتر دیده می شود و این تغییرات نتیجه تلاش بدن برای بازگشت به تعادل طبیعی است. در سطح روانی، اضطراب و تحریک پذیری و غم زدگی موقت و کاهش انگیزه شایع ترین واکنش ها هستند چون مغز به ترشح مصنوعی دوپامین وابسته شده بود و اکنون باید دوباره تنظیم شود. این علائم همیشه موقتی هستند و معمولا پس از چند روز شدتشان کمتر می شود. بسیار مهم است فرد بداند این واکنش ها نشانه بیماری خطرناک نیستند بلکه بخشی طبیعی از روند پاکی محسوب می شوند و با خواب منظم و آب کافی و حمایت روانشناختی قابل کنترل هستند.

The U.S. Food and Drug Administration (FDA) classifies marijuana as a Schedule I substance. This means that it has no currently accepted medical uses and a high potential for addiction. Because of this, healthcare providers can’t prescribe marijuana. But using marijuana to help doctors is allowed.

سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) ماریجوانا را به عنوان یک ماده Schedule I طبقه‌بندی می‌کند. این به این معنی است که در حال حاضر هیچ کاربرد پزشکی ندارد و اعتیاد بالایی ایجاد خواهد کرد. به همین دلیل، مراقبان بهداشتی نمی‌توانند ماریجوانا را تجویز کنند. اما مصرف ماریجوانا برای کمک به پزشکان مجاز است.

my.clevelandclinic

علائم اولیه ترک در سه روز اول

سه روز اول ترک ماریجوانا معمولا سخت ترین مرحله هستند چون بدن و مغز هر دو در حال جدا شدن از ریتم مصرف قبلی هستند. در این دوره بی خوابی تقریبا رایج ترین علامت است و ممکن است فرد درگیر بیدار ماندن طولانی یا خواب های سبک و پریشان شود. تحریک پذیری و بی قراری ذهنی نیز شدت می گیرند و بعضی افراد احساس می کنند تمرکز ذهنی ندارند یا افکارشان به سرعت تغییر می کند. سردرد و کاهش اشتها و عرق کردن از علائم جسمی متداول هستند که اغلب در روز دوم به اوج می رسند. مهم است بدانیم این دوره کوتاه است و معمولا از روز سوم علائم روند نزولی پیدا می کنند. نوشیدن آب کافی و دوری از محرک ها و ایجاد محیط آرام می تواند شدت مشکلات گوارشی در اعتیاد و این نشانه ها را کمتر کند و مسیر ترک را قابل تحمل تر سازد.

نوع علامت	نکته
بی خوابی	شایع ترین علامت در روزهای اول که باعث بیدار ماندن طولانی و خواب سبک می شود
کاهش اشتها	معمولا در یک هفته اول دیده می شود و با برگشت تعادل بدن بهتر می شود
سردرد	واکنش طبیعی بدن به قطع مصرف و کاهش تحریک مغزی است
تحریک پذیری	فرد سریع تر عصبانی یا بی قرار می شود و تحمل استرس کم می شود
اضطراب	به دلیل کاهش ناگهانی دوپامین ایجاد می شود و معمولا گذراست
تعریق شبانه	در چند روز اول بیشتر دیده می شود و نشان بازگشت سیستم عصبی به تعادل است
افت خلق	احساس غم و بی انگیزگی موقت که معمولا در هفته دوم کمتر می شود

موثرترین درمان های روانشناختی

درمان روانشناختی در ترک ماریجوانا نقش اصلی را دارد چون بیشتر وابستگی این ماده از نوع ذهنی است و فرد باید یاد بگیرد چگونه افکار محرک مصرف را مدیریت کند. رفتار درمانی شناختی به فرد کمک می کند الگو های فکری غلط را شناسایی کند و به جای آن واکنش های سالم بسازد. دی بی تی نیز برای افرادی مناسب است که هنگام ترک با احساسات شدید یا استرس های ناگهانی روبه رو می شوند و نیاز دارند مهارت تحمل پریشانی را یاد بگیرند. درمان انگیزشی با تقویت دلیل درونی ترک باعث می شود فرد ثبات بیشتری داشته باشد و حتی بعد از لغزش دوباره به مسیر پاکی برگردد. خانواده درمانی نیز زمانی اهمیت پیدا می کند که محیط خانه پر از تنش یا سوء تفاهم باشد و لازم است خانواده یاد بگیرد چگونه بدون فشار به فرد کمک کند. ترکیب این درمان ها مسیر ترک را کوتاه تر و قابل تحمل تر می کند.

• رفتار درمانی شناختی

در این روش افکار محرک مصرف شناسایی می شوند و فرد یاد می گیرد چگونه آن ها را اصلاح کند و واکنش های سالم تری بسازد.

• دی بی تی

این درمان روی مهارت کنترل احساسات شدید و مدیریت استرس تمرکز دارد و یکی از بهترین روش ها برای کنترل وسوسه ناگهانی است.

• درمان انگیزشی

به فرد کمک می کند دلیل واقعی مصرف و دلیل ترک را پیدا کند و انگیزه درونی او برای ادامه پاکی تقویت شود.

• درمان خانواده محور

در این روش خانواده یاد می گیرد چگونه از فرد حمایت کند و چه رفتارهایی را کنار بگذارد تا فشار روانی کمتر شود.

• گروه درمانی

تجربه های مشترک بین افراد باعث کاهش احساس تنهایی می شود و فرد راهکار های عملی برای مدیریت وسوسه پیدا می کند.

چطور رفتار کنیم تا مقاومت کمتر شود

وقتی فردی تصمیم می گیرد مصرف ماریجوانا را کنار بگذارد، نوع رفتار اطرافیان می تواند میزان مقاومت او را کم یا زیاد کند. مهم ترین اصل این است که فضای خانه آرام باشد و فشار مستقیم وارد نشود. فرد نیاز دارد احساس کند انتخاب ترک از سمت خودش است نه از روی اجبار. گفتگو های کوتاه و بدون قضاوت کمک می کند ذهن او بسته نشود و احساس امنیت بیشتری داشته باشد. بهتر است درباره ترس ها و نگرانی هایش سوال کنید و فقط شنونده باشید. مقایسه کردن او با دیگران یا یادآوری اشتباهات گذشته باعث می شود دفاع روانی فعال شود و مسیر ترک دشوار شود. حمایت عملی مثل همراهی در برنامه کاهش تدریجی یا کمک به ایجاد برنامه خواب منظم تاثیر زیادی دارد. رفتار آرام و پذیرنده همیشه مقاومت را کمتر می کند و امید را بالا می برد.

اشتباهاتی که خانواده نباید انجام دهد

خانواده معمولا از روی نگرانی رفتار هایی نشان می دهد که ناخواسته روند ترک را سخت تر می کند. اولین اشتباه فشار آوردن مستقیم است چون فرد بلافاصله وارد حالت دفاعی می شود و احتمال ادامه مصرف بیشتر می شود. اشتباه دوم بحث های احساسی تند است که باعث می شود فرد احساس گناه شدید پیدا کند و برای فرار دوباره سراغ مصرف برود. تهدید به قطع رابطه یا محروم کردن او نیز کمکی نمی کند و تنها اعتماد را از بین می برد. بررسی کردن وسایل یا کنترل کردن گوشی و روابط فرد هم نتیجه معکوس دارد. بهتر است خانواده به جای این رفتار ها، حد و مرز آرام و محترمانه تعیین کند، از نصیحت طولانی دوری کند و موقعیت هایی که استرس شدید ایجاد می کنند را کاهش دهد. هدف این است که فرد احساس امنیت کند و بداند خانواده همراه اوست نه علیه او.

مدت زمان ترک ماریجوانا

مدت زمان ترک ماریجوانا برای همه یکسان نیست اما یک الگوی کلی وجود دارد که به فرد کمک می کند روند بهبودی را بهتر درک کند. در سه روز اول، علائمی مثل بی خوابی و بی قراری و سردرد در اوج قرار دارند و این مرحله معمولا سخت ترین بخش است. از روز چهارم تا پایان هفته دوم، اضطراب و افت خلق بیشتر دیده می شود و وسوسه ها شدت می گیرند. بیشتر افراد تا هفته چهارم شاهد کاهش قابل توجه علائم هستند و اشتها و انرژی ذهنی کم کم برمی گردد. در دوره یک تا سه ماهه، ذهن شفاف تر می شود و تمرکز بهتر بازمی گردد اما ممکن است هرازگاهی وسوسه های گذرا ایجاد شود. برخی افراد برای بازیابی کامل خلق و انگیزه به سه تا شش ماه زمان نیاز دارند. این روند طبیعی است و نشان می دهد مغز در حال تنظیم دوباره سیستم دوپامین است.

روش های کمکی در ترک

روش های کمکی در کنار درمان روانشناختی می توانند سرعت بهبود را بالا ببرند و شدت علائم را کم کنند. نوروفیدبک یکی از موثرترین ابزار ها برای کنترل اضطراب و تنظیم فعالیت مغزی است و بسیاری از افراد بعد از چند جلسه کاهش بی خوابی و آرامش بیشتر را تجربه می کنند. بیوفیدبک نیز با آموزش کنترل تنفس و ضربان قلب به فرد کمک می کند استرس خود را مدیریت کند و در لحظات وسوسه از این تکنیک ها بهره ببرد. ورزش سبک روزانه، پیاده روی، نوشیدن آب کافی و قرار گرفتن در معرض نور خورشید جزو ساده ترین روش های کمکی هستند اما تاثیر قابل توجهی روی خلق و انگیزه دارند. نوشتن برنامه روزانه و ثبت احساسات نیز به فرد کمک می کند روند ترک را شفاف تر ببیند. این روش ها مسیر ترک را قابل تحمل تر و پایدار تر می کنند.

انتخاب بهترین مرکز ترک

انتخاب بهترین مرکز ترک ماریجوانا زمانی ممکن است که فرد بداند چه معیار هایی را باید بررسی کند. مرکز مناسب باید تیم درمانی متخصص در اختلال مصرف کانابیس داشته باشد و توانایی تشخیص مشکلات روانی زمینه ای را نیز ارائه دهد. داشتن برنامه سم زدایی تدریجی و خدمات روانشناختی منظم یکی از مهم ترین معیار هاست. حضور روانشناس و روانپزشک در طول شبانه روز به فرد آرامش و احساس امنیت می دهد. استفاده از روش های کمکی مانند نوروفیدبک و آر تی ام اس نیز نشان می دهد مرکز از تکنولوژی درمانی جدید استفاده می کند. امکانات رفاهی مناسب، پیگیری بعد از ترخیص و ارائه برنامه پیشگیری از بازگشت نیز اهمیت زیادی دارند. بهترین مرکز همیشه محیطی امن و محترمانه فراهم می کند تا فرد بتواند بدون قضاوت مسیر بازگشت به زندگی سالم را آغاز کند.

سوالات متداول

منابع:
samhsa.gov
nida