سوء مصرف مواد یکی از مهمترین مشکلات عصر حاضر است که به زنان نیز کشیده شده است. مصیبتی که میلیون ها زندگی را ویران و سرمایه های کلان ملی را صرف مبارزه و یا جبران صدمات ناشی از آن می کند. اعتیاد در زنان پیامدهای عمیق فردی، خانوادگی و اجتماعی به همراه دارد. این پدیده در سال‌های اخیر رشد نگران‌کننده‌ای داشته است.
فهرست محتوا
اعتیاد در زنان
اعتیاد یکی از بدترین مشکلاتی است که می‌تواند در هر جامعه‌ای رخ دهد. جالب است بدانید که خانم‌ها به دلایل مختلف فیزیولوژیک و اجتماعی، آسیب‌پذیری بیشتری نسبت به اعتیاد دارند. بر اساس مطالعات انجام شده، سرعت پیشرفت اعتیاد در زنان بیشتر از مردان است و آسیب‌های جسمی و روانی شدیدتری را تجربه می‌کنند.
همچنین، انگ اجتماعی اعتیاد برای زنان بسیار سنگین‌تر است و این موضوع روند درمان و بازگشت به زندگی عادی را برای این افراد دشوارتر می‌کند. این امر دلایل مختلفی دارد که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
مقاله ویژه: ترک اعتیاد
علل گرایش زنان به اعتیاد
در سطح فردی، مشکلات روانی مانند افسردگی، اضطراب و اختلالات شخصیتی نقش مهمی در وسوسه کردن فرد در گرایش به اعتیاد دارند. تجربیات تلخ دوران کودکی، سو استفاده‌های جسمی و عاطفی و احساس تنهایی و بی‌ارزشی ممکن است زمینه‌ساز گرایش به مواد مخدر شود.
روابط ناسالم، خشونت خانگی، و حضور افراد معتاد در خانواده از عوامل خطرسازی هستند که در سطح خانوادگی خطر گرایش به اعتیاد را افزایش می‌دهد. علاوه بر این موارد، فقر، بیکاری، محرومیت از تحصیل و فشارهای اقتصادی از دیگر مشکلاتی هستند که زمینه‌ساز اعتیاد خواهند بود.
| عوامل خطر | پیامدها | راهکارهای درمانی |
|---|---|---|
| افسردگی و اضطراب | آسیب‌های جسمی | درمان دارویی |
| مشکلات خانوادگی | طرد اجتماعی | مشاوره فردی |
| فقر و بیکاری | از هم پاشیدگی خانواده | گروه درمانی |
| تجربیات تروماتیک | مشکلات قانونی | حمایت خانواده |
| فشارهای اجتماعی | آسیب به فرزندان | بازتوانی شغلی |
مهمترین عوامل موثر بر اعتیاد زنان
خانواده و عملکرد آن، یکی از مهمترین عوامل مؤثر در گرایش به سوء مصرف مواد و همچنین پرهیز از مواد مخدر است. خانواده به عنوان نخستین نهاد جامعه‌پذیری کودک و یکی از مهمترین عوامل شکل‌دهنده شخصیت، نقش اساسی در انتقال ارزش‌ها، بهبود اخلاق و اصلاح رفتار دارد.
پژوهش‌ها نشان داده‌اند که مشکلات در عملکرد خانواده با اعتیاد در نوجوانان، به‌ویژه دختران، ارتباط مستقیم دارد. همچنین بین نابسامانی خانواده و اعتیاد زنان رابطه معناداری وجود دارد؛ به این معنا که هرچه نابسامانی خانواده بیشتر باشد، احتمال گرایش به اعتیاد نیز افزایش می‌یابد.
از هم‌گسیختگی روابط زناشویی نیز از عوامل گرایش زنان به سمت اعتیاد است. بسیاری از زنان پس از بروز مشکلات با همسر به سمت مواد مخدر گرایش پیدا می‌کنند.
وجود فرد معتاد در خانواده یکی از عوامل اصلی گرایش زنان به اعتیاد است. طبق آمارها، بیش از ۵۰ درصد زنان معتاد متأهل هستند و در اکثر موارد پس از ازدواج به اعتیاد دچار شده‌اند.
معاشرت با دوستان ناباب و تردد در مکان‌های پرخطر نیز از دیگر عوامل مؤثر بر اعتیاد زنان است. از آنجا که یکی از راه‌های تأمین درآمد افراد معتاد، خرید و فروش مواد است، این افراد همواره به دنبال قربانیان جدید هستند. زنان به دلیل درگیری عاطفی عمیق‌تر در روابط دوستی و آگاهی کمتر نسبت به انواع مواد مخدر، بیشتر در معرض فریب قرار می‌گیرند.
محل سکونت نیز از جهت دسترسی به مواد مخدر و ارتباط با افراد ناباب، نقش مهمی در گرایش به اعتیاد دارد. سکونت در مناطقی که خرید و فروش مواد در آن رایج است و یا رفت و آمد در آرایشگاه‌ها و باشگاه‌های ورزشی، می‌تواند خطر اعتیاد را افزایش دهد.
وضعیت اقتصادی بد و احساس محرومیت و افسردگی ناشی از آن می‌تواند به اعتیاد منجر شود. از سوی دیگر، مرفه بودن نیز خطر گرایش به مواد مخدر را افزایش می‌دهد.
پیامدهای اعتیاد در زنان
زنان معتاد در معرض انواع بیماری‌ها قرار می‌گیرند و سلامت باروری آنها به شدت آسیب می‌بیند. همچنین میزان افسردگی، اضطراب و افکار خودکشی افزایش می‌یابد و منجر به فروپاشی خانواده می‌شود. این امر روی فرزندان و آینده آنها تاثیر منفی خواهد گذاشت.
مصرف مواد مخدر احتمال ابتلا به انواع بیماری ها نظیر هپاتیت ، ایدز ، سکته های قلبی و مغزی و …. را افزایش می دهد و در نهایت یکی از عوامل مرگ محسوب می شود .
طبق تحقیقات رفتارهای پر خطر نظیر استفاده از سرنگ های آلوده در زنان بیشتر است . مصرف مواد مخدر در زنان افزون بر عوارضی که در مردان نیز ایجاد می کند به دلیل احتمال حاملگی خطرات فراوانی برای جنین آنان به همراه دارد و احتمال نا باروری را نیز افزایش می دهد ، همچنین مصرف مواد مخدر می تواند موجب بیماریهای روانی فراوانی شود .
درمان اعتیاد در زنان نیازمند رویکردی جامع است. درمان دارویی برای کنترل علائم جسمی و روانی ضروری است، اما به تنهایی کافی نیست. مشاوره به همراه شرکت در گروه درمانی می‌توانند در ایجاد شبکه حمایتی مؤثر باشند.
حمایت خانواده، بازتوانی اجتماعی و شغلی، آموزش مهارت‌های زندگی، کمک به اشتغال و ایجاد روابط اجتماعی سالم بخش‌هایی از درمان هستند.
مقاله مرتبط: ترک اعتیاد کرج
پیشگیری از اعتیاد در زنان نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و همکاری همه نهادهای اجتماعی است. آموزش مهارت‌های زندگی از دوران کودکی، تقویت بنیان خانواده‌ها، مبارزه با فقر و بیکاری، و… از راه‌های پیشگیری ضروری هستند.
| حوزه تأثیر | پیامدها | راهکارهای درمانی و پیشگیری |
|---|---|---|
| جسمی | • آسیب به سلامت باروری • ابتلا به انواع بیماری‌ها • ضعف سیستم ایمنی | • درمان دارویی • مراقبت‌های پزشکی منظم • تغذیه مناسب |
| روانی | • افسردگی • اضطراب • افکار خودکشی | • مشاوره و روان‌درمانی • گروه درمانی • درمان اختلالات همراه |
| خانوادگی | • فروپاشی خانواده • آسیب به فرزندان • طرد از سوی خانواده | • آموزش خانواده‌ها • حمایت خانوادگی • مشاوره خانواده |
| اجتماعی | • طرد اجتماعی • از دست دادن شغل • درگیری با قانون | • بازتوانی شغلی • حمایت‌های اجتماعی • خدمات حقوقی |
| پیشگیری | • محیط‌های پرخطر • فقر و بیکاری • فشارهای روانی | • آموزش مهارت‌های زندگی • توانمندسازی اقتصادی • آگاهی‌رسانی عمومی |
اعتیاد زنان معضلی است که با شناخت علل و عوامل خطر و حمایت اجتماعی حل می‌شود و همگان باید به ایجاد محیطی سالم و حمایتگر برای پیشگیری و درمان اعتیاد کمک کنند.
سوالات رایج
نقش خانواده در درمان اعتیاد زنان چیست؟
خانواده باید در دروان اعتیاد، به حمایت عاطفی، همراهی در فرآیند درمان، کمک به بازگشت به زندگی عادی و یادگیری نحوه برخورد صحیح اقدام کند.
چگونه از عود اعتیاد جلوگیری کنیم؟
با پیگیری منظم درمان و شرکت در گروه‌های حمایتی می‌توان از اعتیاد جلوگیری کرد. همچنین
مدیریت استرس و اجتناب از موقعیت‌های پرخطر اهمیت دارد.
اعتیاد در زنان چه تفاوت‌هایی با مردان دارد؟
سرعت پیشرفت اعتیاد در زنان سریع‌تر است و معمولا زن‌ها آسیب‌های جسمی و روانی شدیدتری تجربه می‌کنند. آنها در جامعه نیز با واکنش‌های بدتری روبرو خواهند شد.
بازتوانی اجتماعی زنان معتاد چگونه انجام می‌شود؟
بازتوانی زنان معتاد از طریق آموزش مهارت‌های شغلی، کمک به اشتغال، بازسازی روابط خانوادگی و حمایت‌های حقوقی انجام می‌شود.
